MICROSOFT
NMMS MOCK TEST CIVICS CHAPTER 6 नागरिकशास्त्र प्रकरण सहा नोकरशाही
NMMS नागरिकशास्त्र प्रकरण सहा नोकरशाही
NMMS MOCK TEST CIVICS CHAPTER 6
नागरिकशास्त्र प्रकरण सहा- नोकरशाही
नोकरशाही
शासनाची धोरणे प्रत्यक्ष कार्यवाहीत आणणारी व कार्यकारी मंडळाच्या नियंत्रणाखाली असणारी प्रशासकीय यंत्रणा म्हणजे नोकरशाही होय.
कोणत्याही देशाच्या शासन संस्थेला मूलभूत दोन प्रकारची कार्य पार पाडावी लागतात
1)लष्करी सेवा
2)सनदी सेवा
लष्करी सेवा-
देशाची परकीय आक्रमणापासून व अंतर्गत सुरक्षा विषयक धोक्यापासून नागरिकांना सुरक्षित ठेवणे.
सनदी सेवा-
नागरिकांना विविध प्रकारच्या सेवा पुरवून त्यांचे दैनंदिन जीवन अधिक सुरळीत करणे की ज्यायोगे त्यांना आपला व समाजाचा विकास साध्य करता येईल.
1)नोकरशाहीचे स्वरूप
2)कायमस्वरूपी यंत्रणा असते
3)राजकीय दृष्ट्या तटस्थ यंत्रणा असते
अनमिकता
नोकरशाहीमुळे राज्यव्यवस्थेला स्थैर्य लाभते पाणीपुरवठा सार्वजनिक स्वच्छता वाहतूक शेती सुधारणा आरोग्य प्रदूषणास प्रतिबंध अशा अनेक सेवा नोकरशाहीमुळे आपल्याला मिळतात.
सनदी सेवांचे प्रकार-
. भारतात सनदी सेवांचे तीन प्रकार आहेत
1)अखिल भारतीय सेवा
भारतीय प्रशासकीय सेवा आरएएस भारतीय पोलीस सेवा आयपीएस आणि भारतीय वन सेवा आयएफएस यांचा यात समावेश होतो.
2). केंद्रीय सेवा
या केंद्र शासनाच्या अखत्यारीत असतात भारतीय विदेश सेवा म्हणजेच आयएफएस भारतीय महसूल सेवा म्हणजेच आय आर एस इत्यादींचा यात समावेश असतो.
3) राज्यसेवा-
. राज्य शासनाच्या अखत्यारीत या सेवा असतात उपजिल्हाधिकारी गटविकास अधिकारी तहसीलदार इत्यादी प्रशासकीय अधिकारी स्पर्धा परीक्षांमधून निवडले जातात.
. केंद्रीय लोकसेवा आयोग म्हणजेच यूपीएससी अखिल भारतीय सेवा व केंद्रीय सेवांसाठी स्पर्धा परीक्षा देऊन उमेदवार निवडले जातात व त्यांची नेमणूक शासन करते
महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग म्हणजेच एमपीएससी महाराष्ट्रातील सनदी सेवांसाठी स्पर्धा परीक्षांद द्वारे उमेदवार निवडण्याचे कार्यकर्ते व त्यांच्या नेमणुकीची शिफारस शासनाला करते.
सामाजिक विषमतेमुळे दुर्बल घटक समिती सेवेतील संधी पासून वंचित राहू नये म्हणून अनुसूचित जाती व जमाती महिला इतर मागासवर्गीय व दिव्यांगांना आरक्षण देऊन सेवेत येण्याची संधी दिली जाते.
या प्रकरणावरील आपला अभ्यास तपासून पाहण्यासाठी खालील चाचणी सोडवा.
Results
अभिनंदन आपली प्रगती छान आहे
गुण कमी मिळाल्यास पुन्हा सोडवा
